دگردیسی های جشن عروسی در ممسنی ورستم

دگردیسی های جشن عروسی در ممسنی: از رویکرد سنتی تا نگرش و رفتار پست مدرن*

✓ اساسا ساختار ایلی/ عشیره ای ممسنی از ماهیت و کارویژه سنتی برخوردار است که نقش شگرفی در تولید و بازتولید سنت ها در پیکره فرهنگی و اجتماعی این شهرستان دارد. برگزاری جشن های عروسی نیز طی دهه های گذشته متاثر از سنت ها بوده و همین مسأله زمینه خلق مراحل گوناگون در این مسیر می‌شد:

مرحله نخست: کدخدا کشون/تعیین مهریه/جهیزیه(پشا) شیربها(باشلق)/ باروزی
از مرحله کدخداکشون به نام «بله برون» نیز یاد می‌شود.

مرحله دوم: لباس کنون: پیشکش حلقه و انگشتر تحت عنوان «شهرگرونی» به عروس

مرحله سوم: نامزدی. در گذشته تاکید بر تسریع در سپری شدن این مرحله جهت برگزاری جشن ازدواج بود.

مرحله چهارم: برگزاری جشن عروسی در منزل و اقداماتی همچون تهیه هیزم/هیمه از دشت و جنگل های بلوط/ تحویل وجه نقد؛ ملک؛ احشام و باروزی به خانواده عروس/ حنابندان/ عقد (خواندن اشعار محلی نظیر اژدایمی؛ اژادیمی؛ ترکه لشت بادمی برای سه بار بمنظور «بله» گرفتن از عروس)/ دوما و رو(حمام کردن داماد)/ دعوت از اهالی طوایف مختلف ممسنی جهت شرکت در جشن عروسی/ترکه بازی مردان/ رقص چوپی زنان/ پرداخت داوتی به عروس و داماد/ آوردن عروس از خانه پدری به خانه داماد در پایان عروسی.

مرحله پنجم: واطلبون(روگشون) به معنای دعوت عروس به خانه پدری پس از سه روز و سپس کرزا کنون به معنای اهمیت تولد فرزند پسر توسط تازه عروس)

✓ امروزه روز، با تغییر محل برگزاری جشن های عروسی از منازل به تالارها، برخی مراحل سنتی نظیر باشلق و باروزی نیز کنار گذاشته شده است. ‌علاوه بر این در نتیجه آشنایی شهروندان با فضای مجازی و شبکه های اجتماعی در عصر جهانی شدن، تحولاتی به سبک و سیاق و رفتار پست مدرن(ساختارشکنانه/دگرخواهانه) به ویژه از سوی نسل جدید (اصطلاحا دهه هشتادی) طی یک دهه اخیر در جریان است:
اهمیت گروه ارکستر نسبت به ساز و نقاره؛ پوشش تور و تاج عروس به جای لباس محلی/سنتی؛ تغییرات قابل توجه در ظاهر لباس های محلی بانوان، نمایش جواهرآلات پر زرق و برق و پوشش لباس های گرانقیمت و لاکچری از سوی بانوان حاضر در میادین رقص؛

✓ لازم به ذکر است که وضعیت نامساعد اقتصادی، عدم اشتغال جوانان و مخارج سنگین ناشی از برگزاری جشن های عروسی، احتمال اتخاذ رفتارهایی با ماهیت پست مدرن از سوی نسل جدید همچون برگزیدن همسر دلخواه در فضای مجازی(اینستاگرام) و یا از میان محافل دوستانه در کافه ها و نهایتا تمایل به ازدواج های سفید را بیش از پیش شتاب خواهد بخشید.

به قلم
*دکتر سید محمد حسین حسینی، دانش آموخته دکتری روابط بین الملل دانشگاه علامه طباطبایی*
و
*دکتر وحید صادقی، دانش آموخته دکتری جغرافیای سیاسی دانشگاه فردوسی مشهد*