تحلیلی بر وقایع خشن امروز ممسنی و رستم

تحلیلی بر وقایع خشن امروز ممسنی و رستم
*ماندانا خلیلی، کارشناس ارشد روانشناسی بالینی، مدرس دانشگاه*

هر انسانی از شنیدن قتل یک انسان، حال به هر دلیلی که باشد متاثر و ناراحت می‌شود اما نباید از عواملی که می‌تواند یک شخص را به قاتل تبدیل کند غافل ماند و *بررسی عوامل موثر بر وقوع اینگونه اتفاقات می‌تواند کمک فراوانی به کاهش چنین خشونتی نماید* که باید توسط صاحب‌نظران و پژوهشگران حوزه‌های مختلف تحقیق و پژوهش گردد.

علیرغم اینکه نیروی انتظامی وظیفه خود را که دستگیری قاتل بوده، در همه این موارد به خوبی انجام داده است ولی برای افزایش آگاهی مردم و جلوگیری از قتل‌های آنی که بدون هیچ نقشه و پیش زمینه‌ای رخ می‌دهد، *نیاز به ورود روانشناسان و کارشناسان به این حوزه دارد تا علت‌یابی گردد و برای جلوگیری از این حوادث اقدامات پیشگیرانه لازم اتخاذ شود.*

طبق نظرات جامعه شناسان و روانشناسان اجتماعی و بالینی قتل رفتاری پرخاشگرایانه است و غالباً از موارد بسیار حاد و شدید پرخاشگری محسوب می‌شود. با این حال همه قتل ها شرایط و ویژگی های یکسانی ندارند، از این رو یک دسته بندی مشخص و واحدی از قتل موجود نیست و صاحب نظران عوامل مختلفی را برای علت این پدیده عنوان می‌کنند.

واما با تمام این اوصاف براساس پژوهش جامعه شناسان و روانشناسان قتل عمدتا در جوامعی رخ می‌دهد که دارای تنش اجتماعی، فرهنگی، هویتی و اقتصادی شدید باشند. کما اینکه *اغلب جامعه شناسان مبنای امروزی پدیده قتل را ریشه در مشکلات اقتصادی و معیشتی می‌دانند.*

اما نگاهی به جامعه کوچک در قامت یک استان می‌تواند بررسی‌های دقیق‌تری نسبت به پدیده قتل به دست دهد.

*برای انجام اقدامات پیشگیرانه از قتل در جوامع امروزی باید سراغ خانواده و محیط های آموزشی برویم و در این راستا لازم است به غیر از مصاحبه انتظامی تیمی متخصص از جامعه شناسان و روان شناسان از افرادی که مرتکب جرم شدند مصاحبه دقیق روانشناختی، شخصیتی، اجتماعی و شغلی بگیرند و عوامل متعدد را علت‌یابی شود* تا با دلایل منطقی و دقیق به یک جمع بندی درست برسیم.

و امروزه شاهد این هستیم که جامعه اخیرا به سمت پرخاشگری بیشتر رفته است که متاسفانه فضا و بستر لازم نیز برای تخلیه هیجانات منفی وجود ندارد. از نظر روانشناختی خشونت زائیده محرومیت است، به عبارتی زندگی نزیسته و ناکامی‌هایی که در جامعه در حال رخ دادن است و عدم پاسخ و رسیدن به خواسته‌ها و حقی که در حال ضایع شدن است در آدم‌ها به صورت خشم نمود پیدا می‌کند.

با توجه به اینکه خشم یک ویژگی اکتسابی است، *عوامل متعددی همچون شرایط جامعه، تورم و گرانی، نارضایتی های شغلی و بیکاری و عوامل اقتصادی نقش بسیار زیادی در بروز خشونت دارد* که اگر کنترل نشود می‌تواند سبب ایجاد نزاع و در شرایط بحرانی‌تر سبب قتل شود.
قتل‌های آنی در روانشناسی به عنوان خشم‌های انفجاری یا تکانشی در نظر گرفته می‌شود. از بعد روانشناختی با توجه به فضای ژنتیکی یک سری افراد آمادگی زیستی بیشتری برای میل به پرخاشگری و خشم تکانشی دارند و این افراد نسبت به افراد دیگر برای انجام رفتارهای پرخاشگرانه و خشن مستعد‌تر هستند و این رفتارها را با شدت و تعداد بیشتری انجام می‌دهند. علاوه بر بعد زیستی به بعد روانی هم میتوان اشاره کرد. از بعد روانی احساس حقارت می‌تواند یکی از عوامل ارتکاب به قتل‌های آنی باشد. احساس حقارت باتوجه به نابرابری‌هایی که وجود دارد هم در داخل خانواده و هم در جامعه مشاهده می‌شود. *افرادی که در فضاهای قتل‌های آنی قرار می‌گیرند عمدتا در آن لحظه با یک حس بنیادی مبنی بر اینکه طرف مقابل در حال کوچک کردن و بی ارزش کردنشان است، رو به رو می‌شوند* و این احساس با یک سری از احساسات بنیادی تر حقارت که در گذشته فرد وجود دارد پیوند می‌خورد و از آنجایی که برخی از افراد یاد نگرفته‌اند احساسات و امیال خود را مدیریت و کنترل کنند، این حس تبدیل به یک خشم بزرگ می‌شود. خشم و پرخاشگری در اینجا یک هیجان ثانویه است که برای جبران این ضعف بر احساسات حقارت فرد سوار می‌شود و در نهایت این احساس حقارت در یک نزاع خودش را مانند خشم انفجاری نشان می‌دهد که گاهی سبب وقوع قتل می‌گردد.

با توجه به پیچیده بودن این مساله، رفع آن نیز نیاز به راه حل کلان کشوری دارد و تنها به خانواده و فرد نمی‌توان اتکا کرد و *باید از طریق مجلس شورای اسلامی، رسانه‌های اجتماعی و ملی* و سایر نهادها پیگیری صورت بگیرد و قوانین مناسب وضع شود تا افراد مستعد خشم شناسایی شوند.

*ماندانا خلیلی، روانشناس*